Πολυτεχνείο, 31 χρόνια μετά...

Πέρασαν ήδη 31 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου και τα συνθήματα που ακούγονταν τότε συνεχίζουν να είναι και σήμερα επίκαιρα. Πολλοί προσπάθησαν να οικειοποιηθούν τα γεγονότα, άλλοι να πείσουν ότι συμμετείχαν. Στις επόμενες γραμμές θα προσπαθήσω να αναφερθώ στα σημαντικότερα γεγονότα εκείνης της χρονιάς που συγκλόνισε ολόκληρη την Ελλάδα.

Φλεβάρης 1973: Παραπέμπονται σε πειθαρχικό 12 φοιτητές της ΑΣΟΕ επειδή συνέταξαν κείμενο με τα προβλήματα της σχολής. Άλλοι 10 παραπέμπονται για τεντιμποϊσμό. Σε όλες τις σχολές του Ε.Μ.Π. πραγματοποιείται αποχή με αιτήματα την κατοχύρωση του πανεπιστημιακού ασύλου, την κατάργηση των νομοσχεδίων της χούντας σχετικά με τη στράτευση των φοιτητών και συμμετοχή των φοιτητών στη σύνταξη του Καταστατικού χάρτη ανώτατης παιδείας.
Για την τροποποίηση του διατάγματος περί στρατολογίας, πραγματοποιείται συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από το Ε.Μ.Π. από 1500 φοιτητές. Η αστυνομία μετά από επέμβασή της συλλαμβάνει 100 από αυτούς, ενώ παραπέμπονται άλλοι 11.
Στις 15 στρατεύονται 37 φοιτητές ενώ την άλλοι μέρα άλλοι 51 συνδικαλιστές. Την ίδια μέρα ολοκληρώνεται η συγκέντρωση των φοιτητών της Νομικής στο 2ο όροφο του κτιρίου με τα ίδια αιτήματα και ανάκληση του νομοσχεδίου για τις στρατεύσεις. Την ίδια ώρα υποστηρικτές της χούντας μαζεύονται έξω από το κτίριο φωνάζοντας συνθήματα όπως «έξω οι κομμουνιστές», «Ελλάς-Παπαδόπουλος» κα. Δημιουργούνται αψιμαχίες και οι χουντικοί κλείνουν την είσοδο της σχολής απαγορεύοντας σε οποιονδήποτε να μπει μέσα. Οι φοιτητές που ήταν μέσα στο κτίριο το καταλαμβάνουν και κατεβάζουν μεσίστια τη σημαία, διαμαρτυρόμενοι για τη σύλληψη και παραπομπή των 11. Ζητούν συνάντηση με τον Πρύτανη, ο οποίος όταν έρχεται τους υπόσχεται ότι θα μεριμνήσει. Κατόπιν αποχωρούν ομαδικά και συγκρούονται με τους χουντικούς ώσπου τους χωρίζει η αστυνομία.
Στις 21 πάνω από 1000 φοιτητές των Θετικών Επιστημών συγκεντρώνονται έξω από το Χημείο και ζητούν άδεια για γενική συνέλευση, κάτι το οποίο τους το αρνήθηκε ο πρύτανης. Ξεκινάει επ’ αόριστον αποχή με τη συμπαράσταση καθηγητών. Γύρω στη μια το μεσημέρι φοιτητές της Νομικής και Φιλοσοφικής συγκεντρώνονται έξω από τη Νομική τραγουδώντας και φωνάζοντας συνθήματα. Η συγκέντρωση ολοένα και μεγάλωνε και απλωνόταν στους γύρω δρόμους. Οι φοιτητές μένουν μέχρι το βράδυ ενώ πλήθους κόσμου έχει συγκεντρωθεί στους γύρω δρόμους και απωθούνται από την αστυνομία. Το βράδυ συνεδριάζει η επιτροπή κατάληψης που αποτελείται κυρίως από μέλη της ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ (συγκροτημένης και καθοδηγούμενης από το ΚΚΕ) και θέτει θέμα λήξης της κατάληψης. Την επομένη μέρα η επιτροπή έχοντας αποφασίσει τη λήξη της κατάληψης προσπαθεί να εκκενώσει το χώρο ενώ οι περισσότεροι διαφωνούν. Δημιουργούνται αψιμαχίες τελικά όμωςοι πόρτες ανοίγουν και οι φοιτητές αρχίζουν να βγαίνουν έξω. Μαζί με το πλήθος συγκροτούν μαζικότατη διαδήλωση με συνθήματα ενάντια στη χούντα.
Μάρτης 1973: Γίνεται προσπάθεια κατάληψης της Νομικής από 2500 άτομααλλά η όλη προσπάθεια καταλήγει σε παρέμβαση της αστυνομίας με περισσότερες από 100 συλλήψεις.
Μάης 1973: Εκδηλώνεται η ανταρσία του πολεμικού ναυτικού με το αντιτορπιλικό «Βέλος». Συλλαμβάνονται ναύαρχος και αντιναύαρχος. Στις 25 του ίδιου μήνα το «Βέλος» που συμμετείχε σε άσκηση του ΝΑΤΟ στην Ιταλία στασιάζει εκ νέου.
Ιούνιος 1973: Ο Παπαδόπουλος καταργεί τη Μοναρχία και ανακηρύσει την Προεδρική Δημοκρατία ως πολίτευμα της χώρας με πρόεδρο τον ίδιο και αντιπρόεδρους τους Παττακό και Μακαρέζο. Καθορίζεται η μορφή του Πολιτεύματος ως Αντιπροσωπευτική Κοινοβουλευτική Δημοκρατία με 7ετή θητεία προέδρου χωρίς δικαίωμα επανεκλογής. Ορίζεται σαν ημέρα δημοψηφίσματος η 29η Ιουλίου 1973
Ιούλιος 1973: Ξεκινούν οι απεργίες με πρωτοπόρους τους εργάτες του τύπου για πρώτη φορά μέσα στην 7ετία. Το δημοψήφισμα τελικά δίνει ως αποτελέσματα 77,2% «ΝΑΙ», 21,7% «ΟΧΙ», 1,1% «ΑΚΥΡΟ».
Αύγουστος 1973: Γίνεται η πρώτη μυστική συνάντηση Μαρκεζίνη- Παπαδόπουλου. Θα γίνουν κι άλλες, με τελικό αποτέλεσμα την ανάθεση στον Μαρκεζίνη της εντολής σχηματισμού κυβέρνησης. Ο Παπαδόπουλος ορκίζεται πρόεδρος της δημοκρατίας για 8 χρόνια.
Σεπτέμβριος 1973: Πραγματοποιείται συγκέντρωση χιλιάδων φοιτητών ενάντια στη στράτευση των συναδέλφων τους, την οποία η σύγκλητος θεωρεί παράνομη. Πραγματοποιείται διαδήλωση στο κέντρο της Αθήνας με αντιχουντικά και αντιιμπεριαλιστικά συνθήματα. Το πλήθος συνεχώς μεγαλώνει και τελικώς διαλύετια από την αστυνομία.
Οκτώβρης 1973: Την 1η του μηνός ο Μαρκεζίνης δέχεται εντολή σχηματισμού κυβέρνησης την οποία πραγματοποιεί μια εβδομάδα μετά.
Νοέμβριος 1973
1η Νοεμβρίου: Η κυβέρνηση παίρνει πίσω το νομοσχέδιο για τη στράτευση των φοιτητών και υπόσχεται αδιάβλητες εκλογές. Οι φοιτητές επιμένουν στα υπόλοιπα αιτήματά τους.
4η Νοεμβρίου: Με αφορμή το μνημόσυνο του Γεωργίου Παπανδρέου ξεσπούν επεισόδια μετά το τέλος αυτού με πολλούς τραυματίες. 15000-20000 συγκεντρωμένοι ξεκινούν πορεία προς το μνημείο του άγνωστου στρατιώτη. Η αστυνομία προβαίνει σε συλλήψεις. Το εξαγριωμένο πλήθος με πέτρες και ξύλα καταφέρνει να απελευθερώσει τους συλληφθέντες μέσα από τα χέρια της αστυνομίας.
8η Νοεμβρίου: Ξεκινάει η δίκη για 17 συλληφθέντες από το μνημόσυνο του Παπανδρέου. Έξω από τα δικαστήρια πλήθος ανθρώπων διαδηλώνουν υπέρ των συλληφθέντων. Η αστυνομία επεμβαίνει και μαζί με μέλη της ΕΚΟΦ (χουντική φοιτητική οργάνωση) τους απομακρύνει από το χώρο.
9η Νοεμβρίου: Συνεχίζεται η δίκη των 17. Αναβρασμός στους φοιτητές. Η πλατιά δημοσίευση των πρακτικών της δίκης προκαλεί αναταραχή στο λαό.
12η Νοεμβρίου: Η υπεράσπιση παρουσιάζει φιλμ όπου ανάμεσα σε άλλα φαίνονται αστυνομικοί να πατούν στο κεφάλι πεσμένους πολίτες.
13η Νοεμβρίου: Αθωώνονται 12 από τους 17 κατηγορούμενους ενώ στους 5 επιβάλλει ποινές με αναστολή. Αναγγέλλονται φοιτητικές συγκεντρώσεις σε διάφορες σχολες για την επομένη.
14η Νοεμβρίου: ξεκινούν φοιτητικές συνελεύσεις από το πρωί. Στη νομική φτάνει η πληροφορία ότι στο Πολυτεχνείο δημιουργούνται προκλήσεις από τη αστυνομία κι ότι χτυπούν φοιτητές. Γίνεται πρόταση για πορεία μέχρι το Πολυτεχνείο και γύρω στους 1500 φοιτητές ξεκινούν πορεία από τη Σόλωνος η οποία συγκρούεται με τη αστυνομία κοντά στο Πολυτεχνείο. Μερικοί κατορθώνουν να μπουν μέσα και να ενωθούν με τους φοιτητές του Πολυτεχνείου. Η αστυνομία εντείνει την επίθεσή και κυνηγάει όσους βρίσκονται τριγύρω. Μέσα στο χώρο συγκροτείται επιτροπή κατάληψης και οι φοιτητές φωνάζοντας συνθήματα ενώνονται με τους πολίτες που ήταν στην Πατησίων. Σε λίγο διάστημα οι συγκεντρωμένοι ξεπερνούσαν τους 30000. Προς τα μεσάνυχτα ο κόσμος αποχωρεί ενώ εκλέγεται συντονιστική επιτροπή από φοιτητές.
15η Νοεμβρίου: Όλη τη νύχτα γίνονται συνελεύσεις κατά σχολές. Ταυτόχρονα στο Γκίνη ξεκινάει η πρώτη συνέλευση των εργατών με περίπου 300 άτομα. Το πρωί βγαίνει η πρώτη εργατική διακήρυξη. Γύρω στις 9 ανοίγουν οι πόρτες ενώ η αστυνομία έχει αποκλείσει με κλοιό τους γύρω δρόμους. Πλήθος κόσμου στέκεται μπροστά από τον κλοιό της αστυνομίας, ενώ οι φοιτητές τους καλούν με συνθήματα να εισέλθουν στο χώρο της κατάληψης. Μαθαίνεται ότι καταφθάνουν φοιτητές από τα Μέγαρα και την Πάτρα. Μπαίνει σε λειτουργία ο ραδιοφωνικός σταθμός στους 1150 χιλιόκυκλους. Τα συνθήματα καλούν τον κόσμο σε γενική απεργία και εξέγερση. Η εργατική επιτροπή κινητοποίησης από τη συνέλευση των εργατών βάζει ως άμεσο στόχο τη γενική απεργία διαρκείας και βγαίνει η δεύτερη διακήρυξη έπειτα από συνέλευση. Μέσα στο Πολυτεχνείο λειτουργεί υπηρεσία τύπου και ραδιοφώνου, υπηρεσία συσσιτίου, υπηρεσία νοσοκομείου, υπηρεσία υπνοδωματίου και υπηρεσία τάξης.
16η Νοεμβρίου: Στις 3 τα ξημερώματα αρχίζουν οι συνελεύσεις κατά σχολές ενώ στο Πολυτεχνείο δε σταματάνε ούτε λεπτό να φωνάζουν συνθήματα. Πολλά γυμνάσια μένουν άδεια, καθώς οι μαθητές κατεβαίνουν και αυτοί προς το Πολυτεχνείο ενώ κατά τις 10 το πρωί γίνεται οργανωμένοι είσοδος 500 οικοδόμων με πανό. Ταυτόχρονα πολλά μηνύματα συμπαράστασης καταφθάνουν από πολλούς συλλόγους της χώρας (μηχανικών, δικηγόρων, ηθοποιών κα). Ως τις 8 το βράδυ το πλήθος αριθμούσε περισσότερους από 50000. ξεκινούν οι συμπλοκές με την αστυνομία. Οι τραυματίες μεταφέρονται στο Πολυτεχνείο, ενώ γίνεται έκκληση για φάρμακα και τρόφιμα. Η συνέλευση των εργατών εκδίδει 3η διακήρυξη με κάλεσμα σε γενική απεργία ενώ υπάρχουν ήδη και οι πρώτοι 2 νεκροί. Οι συγκρούσεις γενικεύονται, από την Αλεξάνδρας ως την Πανεπιστημίου και από τα Χαυτεία ως το Σύνταγμα. Πλησιάζουν τα μεσάνυχτα και οι φωτιές που έχουν ανάψει οι διαδηλωτές για να καθαρίσει η ατμόσφαιρα τα καπνογόνα της αστυνομίας όλο και πληθαίνουν, ενώ ασθενοφόρα με αστυνομικούς περνούν απέξω και ρίχνουν μέσα δακρυγόνα. Γύρω στις 11 οι πυροβολισμοί γενικεύονται.
17η Νοεμβρίου: Τα πρώτα τανκ βγαίνουν στους δρόμους λίγο μετά τα μεσάνυχτα. Τεθωρακισμένα στρατιώτες και αστυνομικοί κάνουν κυκλωτικές κινήσεις γύρω από το Πολυτεχνείο. Φτάνουν στη Στουρνάρη και ελεύθυροι σκοπευτές και καταλαμβάνουν θέσεις στα γύρω κτίρια. Τα μεγάφωνα μεταδίδουν ότι οι στρατιώτες δε θα χτυπήσουν. Το σύνθημα που κυριαρχεί «αδέρφια μας φαντάροι ο στρατός με το λαό». Γύρω στις 3 τα ξημερώματα οι πυροβολισμοί πληθαίνουν ενώ οι δυνάμεις του στρατού και της αστυνομίας έχουν συνταχθεί σε θέσης μάχης. 3:03 τα τανκς εφορμούν. Μια ώρα μετά την εισβολή το Πολυτεχνείο έχει αδειάσει. Την ίδια ώρα αρχίζουν οι διαπραγματεύσεις για να εκκενωθεί το Πολυτεχνείο της Θσσαλονίκης που είναι κατειλημμένο από 3000 φοιτητές. Γύρω στις 7 η Αθήνα θυμίζει βομβαρδισμένη πόλη. Κατά τις 8 ξεκινούν οι πρώτες διαδηλώσεις. Ομάδες οικοδόμων στήνουν οδοφράγματα και συγκρούονται με την αστυνομία. Στις 11 κηρύσσεται στρατιωτικός νόμος. Γίνονται συλλήψεις ενώ οι διαδηλώσεις συνεχίζονται μέχρι αργά το βράδυ.
25η Νοεμβρίου: Στρατιωτικό πραξικόπημα ανατρέπει τον Παπαδόπουλο και την κυβέρνηση Μαρκεζίνη. Ο νέος πρόεδρος της δημοκρατίας στρατηγός Φαίδων Γκιζίκης ορκίζει κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Ανδρουτσόπουλο.