Εισαγωγή στα Πανεπιστήμια: Το παιχνίδι που όλοι χάνουμε

Tomorrow is the day! Τέλος στην αγωνία. Οι καρποί των κόπων μιας – κατ’ ελάχιστον – χρονιάς. Χαρά, ανακούφιση ή απογοήτευση. Όπως κάθε χρόνο. Τέτοια εποχή. Η ανακοίνωση των βάσεων εισαγωγής στα ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας μοιάζει με παρτίδα πόκερ, που όλοι περιμένουν να αποκαλυφθούν όλα τα φύλλα των άλλων παικτών για να μάθουν αν κέρδισαν. Απόφοιτοι Λυκείου και οι οικογένειές τους είναι οι τζογαδόροι αυτού του τυχερού παιχνιδιού που ονομάζουν Σύστημα Εισαγωγής στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Αν και δεν ένιωσα έντονα αυτό το συναίσθημα της αγωνίας όταν μπήκα στο πανεπιστήμιο (τα μόρια που συγκέντρωσα ήταν πολύ περισσότερα από τη σχολή της πρώτης μου προτίμησης), θυμάμαι και κατανοώ πολύ καλά τις αντιδράσεις φίλων και γνωστών. Τις τυχερές ή άτυχες στιγμές στα διαγωνίσματα (γιατί όσο και να αλλάξουν το σύστημα εξετάσεων η τύχη θα παραμένει πολύ σημαντικός παράγοντας, αναπόφευκτα), τους υπολογισμούς ξανά και ξανά και οι λίστες με βάσεις του περασμένου έτους, τον επανακαθορισμό στόχων και προτιμήσεων μέσα σε λίγες μέρες, τα κριτήρια επιλογής, τα 50 μόρια που χώρισαν κάποιους από το όνειρό τους.

Όλα αυτά με έχουν κάνει να απεχθάνομαι με όλη τη ψυχή μου αυτό το ηλίθιο, τυφλό και άδικο σύστημα – παιχνίδι για την εισαγωγή στα πανεπιστήμια. Ξέρω πως δεν υπάρχει η δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης και πως θα πρέπει να γίνει με κάποιο τρόπο επιλογή των εισακτέων, αλλά… ρε πούστη μου, ποιος λογικός άνθρωπος δεν θα προτιμούσε η επιλογή αυτή να γίνεται μέσα στις σχολές, ανάλογα με τα κριτήρια και τις δυνατότητες των σχολών και όχι μέσα από μια πανελλαδική δοκιμασία με εξετάσεις σε πιθανώς εντελώς άχρηστα μαθήματα ως προς την κατεύθυνση που θα ακολουθήσει ο καθένας, που πρέπει να αποστηθίσει σα ρομποτάκι, και τελικά να ελπίζει πως έχει γράψει καλύτερα από τους άλλους για να κερδίσει την προτεραιότητα;;; Πόσα ταλέντα έχουμε χάσει έτσι; Πόσα θα συνεχίσουν να χάνονται;

Πολλοί υποστηρίζουν πως αυτό το Σύστημα Εισαγωγής στη Τριτοβάθμια Εκπαίδευση κατευθύνει τους απόφοιτους Λυκείου σε τμήματα άσχετα με τις προτιμήσεις τους. Εν μέρει σωστό, εν μέρει λάθος.

Λάθος γιατί ότι και να κάνει το σύστημα δεν μπορεί να συμπληρώσει το μηχανογραφικό δελτίο με της επιλογές των υποψήφιων φοιτητών. Αυτό είναι αποκλειστική ευθύνη τους και είναι μεγάλο λάθος να μην τους αναγνωρίζουμε αυτή την ευθύνη. Όταν κάποιος περνάει σε μια σχολή που δεν του αρέσει αλλά τη δήλωσε μόνο και μόνο γιατί έχει καλές επαγγελματικές προοπτικές ή έχει κύρος ή απλά για να περάσει κάπου, τότε θα πρέπει να αποδεχτεί και τις συνέπειες των επιλογών του. Αυτοί (όπως εγώ) που διαλέξανε σχολές άσχετα με τις επαγγελματικές προοπτικές ή το όνομα, επειδή αυτό θέλανε να σπουδάσουν και γουστάρανε θα πρέπει να θεωρούνται μαλάκες; Δεν μου αρέσει η ιδέα!

Παρόλα αυτά όμως, το σύστημα αυτό εκμεταλλεύεται την ευρέως διαδεδομένη τάση «να περάσουμε όλοι σε κάποιο πανεπιστήμιο» που ανθεί στη χώρα μας, για να γεμίσει όλες τις κενές θέσεις στα πάρα πολλά πλέον πανεπιστήμια και ΤΕΙ. Χωρίς αυτό να είστε βέβαιοι πως θα υπήρχαν σχολές με δέκα το πολύ εισακτέους. Κάτω από το μανδύα της ισότητας στην εισαγωγή στη τριτοβάθμια εκπαίδευση, το κράτος κρύβει την ανάγκη βολέματος μεγάλου αριθμού αποφοίτων Λυκείου (που διαφορετικά θα ήταν άνεργοι) αλλά και της συντήρησης σχολών αμφιβόλου ποιότητας παρεχώμενης εκπαίδευσης.

Άραγε η λύση είναι να κλείσουν οι σχολές που δεν προτιμώνται τη στιγμή που τα κριτήρια επιλογής είναι τόσο άσχετα με την εκπαιδευτική διαδικασία; Όχι. Αλλά μπορεί το κράτος να συνεχίζει να ιδρύει σχολές για την ικανοποίηση αναγκών των τοπικών κοινοτήτων, άσχετες με της ανάγκες και τις προτιμήσεις των μελλοντικών φοιτητών, σπαταλώντας τεράστια και πολύτιμα ποσά για την Παιδεία; Πάλι όχι! Το πρόβλημα κατά τη γνώμη μου είναι η έλλειψη ευελιξίας της εκπαιδευτικής δραστηριότητας, που ανάγεται σε πρόβλημα αποκέντρωσης. Το κράτος πρέπει να χάσει επιτέλους το προνόμιο του κεντρικού εκπαιδευτικού σχεδιασμού, έστω μερικώς. Αλλά αυτό είναι μάλλον σενάριο επιστημονικής φαντασίας για την Ελλάδα.

Δεν φοβάμαι μη παρεξηγηθώ – από όσο έχω καταλάβει μιλώντας για αυτά τα πράγματα αυτό είναι αναπόφευκτο – αλλά δεν υποστηρίζω την υποταγή της εκπαίδευσης στις ανάγκες της αγοράς. Υποστηρίζω την παιδεία σαν αυτοσκοπό. Απλά θεωρώ προσβλητικό πρυτάνεις και καθηγητές σχολών (κυρίως θεωρητικών) να κρύβονται πίσω από γενικόλογες αερολογίες για την αναγκαιότητα της επιστήμης τους, σα να είναι απόλυτα δεδομένο για όλους, αντί να αποδεικνύουν συνεχώς με τις πράξεις τους τη «χρησιμότητά» τους στην κοινωνία, από την οποία χρηματοδοτούνται. Κι εγώ σε θεωρητική σχολή φοιτώ και ξέρω καθηγητές με μεγαλύτερο έργο από άλλους συναδέλφους τους σε θετικές και τεχνολογικές σχολές.

Anyway, για την ώρα καλή τύχη στους υποψήφιους συναδέλφους μου!